Προς συμβιβασμό για πλειστηριασμούς

Στο μέτωπο της προστασίας από πλειστηριασμούς οι αλλαγές που επιχειρούνται και αναμένεται να συμφωνηθούν τις επόμενες μέρες με τους δανειστές, είναι σαρωτικές.

Η οριζόντια προστασία όπως ουσιαστικά εξακολουθεί να ισχύει σήμερα με το μορατόριουμ των τραπεζών, παύει οριστικά από το 2016. Τα κριτήρια προστασίας αναμένεται να είναι για κάποιο χρονικό διάστημα "διευρυμένα" καθώς ούτε οι τράπεζες, ούτε η κυβέρνηση επιθυμούν τσουνάμι πλειστηριασμών στα σπίτια, θα είναι όμως τέτοια που ουσιαστικά θα καταργούν τις δυνατότητες που έδινε ο Νόμος Κατσέλη να τον εκμεταλλεύονται μέχρι σήμερα χιλιάδες "στρατηγικοί κακοπληρωτές". Η συζήτηση πλέον διεξάγεται στη βάση της γαλλικής πρότασης για προστασία επί μια τριετία όσων δανειοληπτών έχουν σπίτια αντικειμενικής αξίας από 180.000 ευρώ έως και 305.000 για πενταμελής οικογένειες, και εισοδήματα από 25.000 ή 30.000 ευρώ. Τα νούμερα αυτά "αποτελούν βάση συζήτησης" όπως υποστηρίζουν κυβερνητικά στελέχη, και πιθανόν να μειωθούν περαιτέρω μέχρι το Σάββατο, ενώ όπως δήλωσε χθες ο υπουργός Ανάπτυξης Γιώργος Σταθάκης "αναζητούνται και άλλα εργαλεία για να καλυφθούν οι διαφορές με τις προτάσεις των δανειστών".

Επί της ουσίας το εργαλείο για την προστασία των ευάλωτων δανειοληπτών, θα παραμείνει ο Νόμος Κατσέλη ο οποίος εντούτοις θα αποκτήσει αυστηρότερο πλαίσιο και νέα κριτήρια ώστε να μην δίνει δυνατότητα να εκμεταλλεύονται τις διατάξεις του και οι κακοπληρωτές. Στο πλαίσιο αυτό προωθούνται μεταξύ άλλων αλλαγές όπως η θέσπιση κριτηρίων για τον διαχωρισμό μεταξύ καλόπιστων και κακόπιστων οφειλετών, η αξιοποίηση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ για τις "εύλογες δαπάνες διαβίωσης" προκειμένου να αποτελούν κριτήριο για τις δικαστικές αποφάσεις (πέρυσι ήταν 700-1.700 ευρώ μηνιαίως, ανάλογα με τα μέλη μιας οικογένειας), η δημιουργία ειδικών τμημάτων στα Ειρηνοδικεία με αποκλειστική αρμοδιότητα τις υποθέσεις του νόμου για την επιτάχυνση των δικών, κ.ά. Ήδη στον αναθεωρημένο νόμο Κατσέλη μπορούν να υπάγονται ελεύθεροι επαγγελματίες, καθώς και χρέη όχι μόνο προς τράπεζες αλλά και προς την εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. 

Στο πλαίσιο επιτάχυνσης των χρόνων εκδίκασης των υποθέσεων που φτάνουν πλέον μέχρι το 2030, δημιουργούνται νέα τμήματα στα Ειρηνοδικεία που  εκδικάζουν αποκλειστικά τις υποθέσεις του νόμου Κατσέλη, ενώ προσλαμβάνονται 140 ειρηνοδίκες Δ' τάξης και 190 υπάλληλοι στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια.

Διαχείριση δανείων 

Βάση για το νέο μοντέλο διαχείρισης δανείων θα αποτελέσει ο "Κώδικας Δεοντολογίας" της ΤτΕ που προβλέπει πληθώρα τρόπων για την ελάφρυνση του βάρους εξυπηρέτησης των μηνιαίων δόσεων, αλλά και τη βελτίωση της εισπραξιμότητας των δανείων από τις τράπεζες ώστε μεγάλο μέρος από αυτά να φύγουν από τη "κόκκινη περιοχή". 

Μια από τις σημαντικότερες προσθήκες στο νέο θεσμικό πλαίσιο που "κλείνει" μέσα στις επόμενες τρεις μέρες με τους εκπροσώπους των δανειστών και θα προβλέπεται στον νόμο για τα κόκκινα δάνεια, θα είναι η υιοθέτηση του πορτογαλικού μοντέλου για την σύσταση της Υπηρεσίας Πίστωσης και Πλούτου. Παρότι δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη αν θα πρόκειται για ανεξάρτητη αρχή ή για κρατικό φορέα, πρόκειται για τον "μεγάλο αδελφό" που συστήνει η κυβέρνηση για να παρακολουθεί τα κόκκινα δάνεια. Ο φορέας αυτός θα έχει πλήρη εικόνα των περιουσιακών στοιχείων κάθε δανειολήπτη, όπως σήμερα έχει μόνο το δικαστήριο, και θα αξιολογεί και θα προσδιορίζει την ικανότητα του δανειολήπτη να αποπληρώνει το δάνειό του. Το "εργαλείο" που θα αξιοποιεί θα είναι πιθανόν οι λεγόμενες "εύλογες δαπάνες διαβίωσης" της ΕΛΣΤΑΤ. Έτσι  ο δανειολήπτης που θέλει να ρυθμίσει το δάνειό του ή να συνάψει σύμβαση για νέο θα μπορεί να απευθύνεται στην Υπηρεσία Πίστωσης και Πλούτου, η οποία και θα βαθμολογεί τη δανειοδοτική του ικανότητα. Με την αξιολόγηση που θα λαμβάνει, θα απευθύνεται έπειτα στην τράπεζα, η οποία θα είναι υποχρεωμένη να προχωρά σε ρυθμίσεις ή να χορηγεί νέα δάνεια. 

Εξίσου σημαντικό ρόλο θα έχει και ο νέος θεσμός των τοπικών "κέντρων ενημέρωσης για χρέη", Πρόκειται για 30 νέα κέντρα σε όλη την Ελλάδα τα οποία θα τα λειτουργήσουν ιδιώτες ή ενώσεις καταναλωτών με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και θα προσφέρουν στον δανειολήπτη πληροφορίες για τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις και τις επιλογές που έχει σχετικά με τη διαχείριση των χρεών του. Η πρόσβαση σε αυτή την υπηρεσία θα είναι δωρεάν για όλους. Επιπρόσθετα, τα κέντρα αυτά θα παρέχουν συνολικά στοιχεία για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ώστε να δημιουργηθεί μια τράπεζα δεδομένων σε κάθε περιφέρεια. 

Επιχειρηματικά δάνεια 

Η ενεργητική διαχείριση των κόκκινων δανείων περνά πλέον σε πρώτο πλάνο από τις τράπεζες. Από το μνημόνιο αλλά και την έως τώρα πορεία των συζητήσεων,  δεν προκύπτει δημιουργία ειδικού κεντρικού φορέα τύπου Asset Management Company ή Βad Bank, όπως επεδίωκε αρχικά η κυβέρνηση, ωστόσο προβλέπεται η σύσταση νέων εταιρειών που θα παρέχουν υπηρεσίες διαχείρισης επισφαλειών. Το πιο πιθανό σενάριο είναι να υιοθετηθεί τελικά το μοντέλο της σύστασης κοινών εταιρειών μεταξύ τραπεζών και εξειδικευμένων εταιρειών, όπως έχει  ήδη κάνει η Alpha Bank με την ισπανική Aktua Soluciones Financieras η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη εταιρεία διαχείρισης κόκκινων δανείων στη διαλυμένη από τους πλειστηριασμούς και τα χρέη αγορά της Ισπανίας, ή η Πειραιώς με την KKR, σε μια συνεργασία η οποία δεν είχε τελικά προχωρήσει. 

Με βάση το χρονοδιάγραμμα του νέου μνημονίου οι διαδικασίες υλοποίησης του σχεδίου αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων έχουν ως εξής: 

-Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015 οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να έχουν εντοπίσει τους μεγαλοοφειλέτες του δημοσίου και των τραπεζών και να ξεχωρίσουν οι "βιώσιμες" επιχειρήσεις από τις μη βιώσιμες. 

-Μέχρι το Μάρτιο του 2016 θα πρέπει να έχει δημιουργηθεί το θεσμικό πλαίσιο για τη δυνατότητα άμεσης εκκαθάρισης και πλειστηριασμού όλων των μη βιώσιμων επιχειρήσεων και μέχρι το τέλος του 2016 θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η εκκαθάριση της αγοράς από τέτοιες περιπτώσεις. 

Σημειώνεται ότι σχετικό πλαίσιο καθορίζεται ήδη από τον λεγόμενο νόμο Δένδια (Ν. 4307/2014) ο οποίος θα υποστεί τροποποιήσεις. Σε αυτόν προβλέπεται σήμερα για τις μεν μικρομεσαίες επιχειρήσεις – επαγγελματίες με τζίρο έως 2,5 εκατ. ευρώ ότι μπορούν να επιτύχουν ρυθμίσεις δανείων και διαγραφές έως 500.000 ευρώ σε συνάρτηση με την προσωπική περιουσία του οφειλέτη και των εγγυητών, εφόσον έχει προηγηθεί ρύθμιση με τα ασφαλιστικά ταμεία και την εφορία. Για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις ο νόμος Δένδια δίνει τη δυνατότητα ταχείας εκκαθάρισης των μη βιώσιμων επιχειρήσεων με πρωτοβουλία των πιστωτών. Πιστωτές (τράπεζες και λοιποί) που κατέχουν το 40% των οφειλών έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν αίτημα για τον διορισμό ειδικού διαχειριστή στο Μονομελές Πρωτοδικείο με σκοπό την προκήρυξη πλειοδοτικού διαγωνισμού για την εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας. Οι διαδικασίες προβλέπεται ότι διαρκούν ένα χρόνο. 

- Μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου του 2016 θα πρέπει η ΤτΕ σε συνεργασία με πιστωτικά ιδρύματα να καθορίσει συγκεκριμένους στόχους για τη ρύθμιση δανείων, πλειστηριασμών, ύψος επισφαλειών κλπ. 

- Από τον Ιούνιο του 2016, οι τράπεζες θα υποχρεούνται να ενημερώνουν ανά τρίμηνο την ΤτΕ για τη συνολική εικόνα σε σχέση με τους στόχους. Παράλληλα, το ΤΧΣ θα εμπλακεί άμεσα στο θέμα των επιχειρηματικών δανείων, και θα πρέπει να παρουσιάσει σχέδιο για την επιτάχυνση των αναδιαρθρώσεων μεγάλων επιχειρήσεων ή ακόμα και ολόκληρων κλάδων.

- Έως τα τέλη Μαρτίου του 2016 η ΤτΕ θα πρέπει να αναθεωρήσει τον Κώδικα Δεοντολογίας που θα περιλαμβάνει οδηγίες για ομαδικές αναδιαρθρώσεις δανείων.

- Μέχρι τα τέλη Ιουνίου του 2017 θα πρέπει να γίνει η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του πτωχευτικού κώδικα, ενώ μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου του 2016 να έχει εισαχθεί ένα πρόγραμμα αξιολόγησης των ΔΣ των τραπεζών. Το ίδιο θα πρέπει να έχει γίνει και για το ΤΧΣ μέχρι τα τέλη Ιουνίου του 2016.